ክታብ - መዐደዩት - እዴ እብ እዴ ጀላብ ዐውቴ

እዴ እብ እዴ ጀላብ ነስር ወዐውቴ

ግርማይ ወልደገርጊስ መብራህቱ ዮሴፍ

“ቀሺ” እበ ትብል ክናየት ለልትአመር ሙናድል ዐንደብርሃን ፍሰሃየ፡ ዋርድየት ሰበት ዐለ፡ ክሻፈት ዲብ ዕንታቱ እንዴ አልሸበ፡ ዕንታቱ ዲብ ጫቅም፡ አስክ ሰዋትር አባይ አትቃመተ። ብዝሔሆም ወሐረከቶም ዲብ ራቅብ ህዬ፡ “እንተ ሚቶም እሎም ውንጂር?” ቤለዩ እግለ ግራሁ ዲብ አንደር ግራውንድ ለዓዝል ለዐለ ካልኣዩ ዋርድየት። ለካልኣዩ፡ ህግየ ቀሺ፡ ለልባሱ እግል ልሕጸብ አስክ ሕሊል ቀብር ወአት ዲብለ ትከረ እቱ ወክድ ልርእዮም ለዐለ ውንጂር አዘከረዩ። ለዲበ መሓዝ ውጅግ ልብሎ ውንጂር፡ ውሒዝ ድቁብ እትለ መጽእ እቱ ወክድ እንዴ ትገለው ክምሰል በዱ እንዴ ፈቅደ ህዬ፡ “ አምዕል ሐቴ ዴሽ ጀብሀት ሸዕብየት ውሒዝ ድቁብ እንዴ ከልቀ፡ እግል እሊ ፈሽሐኒት ዴሽ አባይ እግል ልለንግዩቱ” እት ልብል በልሰ እሉ።

ቀሺ፡ መድፈዐጂ ብሬን ሰበት ዐለ ክልዶል ዋርድየት ምንመ ኢፈግር፡ ገሌ አንፋር እብ ሕማም አው እብ “ጦፍ” አስክ ብዕደት አካን እትለ ልትሐረኮ እቱ ወክድ ሰበት ልውሕዶ፡ እብ ምራዱ መልሂቱ እግል ለአትዐርፍ ፈግር ዐለ። ቀሺ ምን ዋርድየት ዲብ ልትከሬ፡ እት እግር ገበዩ፡ አንፋር ናይለ ርትብት ለዐለት ካልኣይት ስርየት ናይ ቦጦሎኒ ሐቴ፡ ብርጌድ 44፡ ጽዋሮም ዲብ ለአዳሉ ክፉፎም ዲብ ለአትናሽጦ፡ መናዱቆም ዲብ ማስሖ ወለነቅሰ ርሳሶም ዲብ ለአትምሞ ወሸደዲቶም ዲብ ራቅዖ ረአዮም። ዲብለ ወክድ ለሀይ ተጃርብ ለዐለ እሎም ሙናድሊን ምን ፈሳይል እንዴ ትፋገረው ምስል አንፋር ስለለ ወሀንደሰት ሰበት ዐለው ህዬ፡ ቀሺ ቅብላቶም ለዐለ ድፈዓት አባይ ትሉሉይ ወራታት ዐይን ወዱ ሰበት ዐለው ህዬ፡ ቀሺ ዲብለ ሐጭረ ወክድ እት ረአስለ ምስል ውንጂር ለአትመሳስሉ ለዐለ ቅወት አባይ ህጁም እግል ልግበእ ክምቱ ጌመመ።

ፈጅራተ ዮም 18 ማርስ 1984፡ ሳዐት ሰለስ ሐቆ አዝህር፡ “እግል ክል ነፈር ዕንዳቄሁ እንዴ ተዐንደቀ ልትዳሌ፡” ለልብል አማውር ምን ለዐል አስክ ተሐት ተሐላለፈ። ቀሺ፡ “ሐቴሀ ህሌት ዮመቴ” ዲብ ልብል ለጌመመዩ ሰበት ተአከደ እሉ ፈርሐ።ለክምሰል ብክሩ ልርእዩ ብሬን ዲተሮፍ ህዬ ለፍ እንዴ አበለ ሰዐመዩ። ቀሺ ለብእተ ስርየት፡ ምነ ክምሰል ስጋድ ገርወ ገጽ ለዐለ ለተአንቀዕርር ተበት ፍጻሜታት እንዴ አምበተት፡ ጋድሞታት እንዴ ትከሬት አስክ ቃቡስ ለልትበል ድዋራትፋይሕ ሸፈት። ‘መሳክብወምሔርበት መሳኒት

ቶም፡” ክምሰለ ልትበሀል፡ ለስርየት ዲብለ አካን ለሀ አርበዕ ወሬሕ ሰበት ወዴት፡ ምስለ ድዋራት እግል ትትኣመር ወቅትካፊ ዐለ እግለ።

እብ አሳስለ ተሀየበ መምሬሕ፡ስርያት ናይለ ብርጌድ፡ ምን አድብር ዲብ ሕግስ ግሮይቶ፡ ክምሰል ዘረ ማይ ምን ክል እትጀህ ዲብ ሐቴ አካን ትከወነየ። ለመትአካብ ለረአ ቀሺ ለዲብ ድፈዕ እት እንቱ ለሐስበየ “ውሒዝ” ዘከረከ፡ ለክምሰል ውንጂር ለጌመመዮም ዐሳክር አባይ እንዴ ፈቅደ እብ በይኑ ብርሽእ ቤለ።

ዲብለ መሓዝ ለትጀመዐ ዴሽ፡ ጋሪት ዐባይ ክምሰል ህሌት ኣመረ። ክምሰለ ዲመ ወድዩ እግል ሰላም ሕድ ወቅት እንዴ ኢለሀይብ፡ ሐብሬ ጽሙእ ለዐለ እዘኑ እንዴ አተናከለ ትጸበረ። ዕንታቱ ዲብለ ሬድዮ እትሳላት ለጾረው ሽባን እት ለአቀምት ልቡ ወቀልቡ ከረ። ቀሺመ ክምሰል አዳሙ ዕንታቱ ሌጠ አፋደደ። ዲብለ እጅትመዕ፡ ምን ቃእድ ብርጌድ 44፡ ፊሊጶስ ወለደየሃውንስ፡ ሐዲስ ተፋሲል ሐብሬ እግል ልስመዕ፡ ዲብ ልትረመጭ፡ለደዋዬሕ ዝን ቤለ። ለቃእድ ሰላም እንዴ ኢልብል ዕንታቱ ድማን ወድገለብ ዲብ ባልስ ዲበ ጅሞዕ ለዐለ ሙናድል እንዴ አትቃመተከ ተበሰም ቤለ። ገጹ ፋሬሕ ዲብ እንቱ ህዬ፡ ክርንቱ እንዴ ሐስሐሰ “ ሰላማት ጀማዐት…ከፎ ህሌኩም?” ቤለ።

“ተማም…. ግሩም……ወርቂ” ….ለልብል ከሊማት እብ ክሉ እንክር ቃሎቱ ወቀለ።

“ፈንጎሕ ጽብሕምድር እግል እሊ እት ቀደምነ ሃጅል ለህለ ምኩሕ ዴሽ አባይ፡ ሐምስ ሰነት እግል ልምሰሐነ ለትሓረበ ቅወት አባይ፡ እግል ንደውሽሽ ቱ። እምሀሚሜ ወድዋራተ ህዬ ሐቴ ዶል እግል ዲመ እግል ነሐርሩቱ….” ቤለ ከህግያሁ እግል ለአተላሌ ዲብ ልብል፡ “ዓሽ ያኺ!….ዐውቴ እግል ገቢል!….” ለልብል ሀዳይድ ለመስል ጣቅዒት እንዴ ወሰከዩ ምድር በለሰ። ለሀደፍ ሰበት ኣመረ፡ ልሰዕ ክል ሙናድል ሚ ክምሰል ልትጻገም ዲብ ልትዳሌ፡ ህግየ ወሰኮት ተርጀመት አለቡ ገብእ ቤለ፡ ሙናድል ፊሊጶስ፡ “ ክል ውሕደት ለተአቴ ወተሀጅም እበ አካን እግል መስኡሊን ሕቡር ህለ። ሸፋግ ደማን ዐውቴተ። ክል ምንኩም ለተሀየበዩ ወቀይ እብ በቃዐት ክምሰል ሰርግሉ ዳምን አነ - ዲብ ዐውቴ ለአትዋጀሀነ፡ ዐውቴ እግል ገቢ!” እንዴ ቤለ ህግያሁ አትመመ።

አንፋር ናይለ ቀሺ ለዐለ እተ ስርየት፡ ላሊ ሳዐትሐቴ ምን ሳክብ እንዴ ሐሶሰው ስፉፎም ክምሰል ጸብጠው፡ ቃእድ ስርየቶም ወድ ፍርዙን ዲብ ቀደሞም እት ቀሴ ክእነ ቤለዮም።

“እግል ንደውሽሹ ህዩብነ ለህለ አካናት፡ ባሕሪ ሐቴ፡ ባሕሪ ክልኤወባሕሪ

ሰለስ እትገብእ፡ ካልኣይት ፈሲለት ባሕሪ ሐቴ፡ ሳልሳይት ፈሲለት ባሕሪ ሰለስ፡ ሳልፋይት ፈሲለት ህዬ እንዴ ትካፈለት ዲብ ክልኢተን እንዴ ደበለት እግል ትሽቄቱ።”

እሊ አካናት እሊ ዲብ ቀደም ሰዋትር ጀብሀት ሸዕብየት ዲብለ ዐለ ጋድም ለህለየ ክልኤ ዕንክለት እትገብእ፡ እብ ሙናድሊን “ባሕሪ” ለልብል ሰምያት ህዩቡ ለዐላቱ።

ለመትነካዱ እት ረአስ እስትዕማር ወመትዳላዩ እግል ሐርብ እግል ለርኤ ልትረመጭ ለዐለ መድፈዐጂ ብሬን ቀሺ፡ እብ ትሉሉይ እግለ ብሬን ዲተሮፍ እንዴ ደ’ነ ሐቆለ ገንሐዩ፡ “ወቀይከ ዮምቱ አማነት” እት ልብል ምን ልቡ ትፋነዩ። ዲብለ ርሳስ ብሬን ለጸብጠ ካልኣዩ መድፈዐጂ ውልብ እንዴ ቤለ ህዬ፡ “ምን እግርዬ እግል ኢትትረፍ፡ትደገግ!” ቤለዩ እብ ክርን ድህር ወሽብህ አማውር።

“ማ ይሁመክ” ቤለ ካልኣዩ። ዲብ ረአስ አባያሙ ለህሌት እሉ እቢ እግል ለርኤ ወመዳላዩ እግለ ህጁም እት ሸርሕ አንያቡ ሐራጠጠ።

ቃእድ ስርየት፡ ሰለሙን ፍርዙን፡ “ትበገስ” ቤለ። አንፋር ስርየት 12 እብ ሸፋግ ፍርግልጽ እንዴ ቤለው ሄራር አስክለ ናይ ፍርስነት ሰዋትር አምበተው። ምነ ዐለው እቱ አስክለ ናይ ህጁም አካን ምን 20 ደቂቀት ለኢትዘይድ ምንመ ዐለት፡ እግል “ቀሺ” ላኪን ስዖታት መስለት እቱ። እብ ሸፋግ እንዴ ካየደዮም እግል ልሐለፍ ሑድ ተርፈዩ።

ዲብ ናይ ህጁም አካን ክምሰል በጽሐው እግል ለአሽር፡ እንዴ መርሐዮም ልሄርር ለዐለ ወድ-ፍርዙን፡ “ዲበለ ህሌከ እተ አብርክ” ዲብ ልብል ልእከቱ ሓለፈ።

ቀሺ፡ “ዓሽ በጽሐነ በህለት ቱ” እንዴ ቤለ ትሰአለዩ እግለ እት በሐር ሕሳባት ሽሙም ለዐለ ለመስል ካልኣዩ መድፈዐጂ።

ናይ ዜሮ ሳዐት ታመት ሰበት ዐለት፡ወድ-ፍርዙን አርየል ሬድዮሁ እት ልስሕብ አስክ ዐስተር እንዴ አግነሐዩ አማውር ትጸበረ። ክል ሙናድል መዳላዩ እንዴ አትመመ እግለ ሬድዮ ሀለው ወቃእድ መጅሙዐቱ ሌጠ ታከ።

“ሀለው ነብሪ” ለትብል ዘዐት እብ ሸፋግ ትሰመዐት።

“ሀለው ነጎደ” በልሰ ወድ ፍርዙን፡

“ገድም ለመድሐራት ገብአት” ልትብል ልእከት ሐቆለ ትሰመዐት፡ አስክ

ጅማዐቱ ገጹ እንዴ ትወለብ “የለ ህጀም’’ ቤለ።

ጀብሀት እብ ግዲደ እብ ዘብጥ ቀናብል ወርሳስ ትበጭበጨት። ምድር እብ ሀዳይድ ወአበርቅ እት ተሀለባልብ ሙናድል ምነ ሓፍሽ እቱ ለዐለ ሰዋትር ሰዐ ወአለምበ ወድብለ ናይ አባዩ ዐነክል ዐሽለ።

ቀሺ ጻብጡ ለዐለ ብሬን ዲቶሮፍ ገለዱ ኢጠልመ። ቀሺ ለዐለ እተ ካልኣይት ስርየት ወድ-ሃንዳሩ፡ ለአምዕል ቀዳሚት እብ አንፋር ሀንደሰት እግል ልፍገር ለኢቀድረ፡ ዲብ አፌት አባይ ለዐለ አልቃም እብ መደጋግ እንዴ ተዐዴት አባይ ዲብ ክንክሹ ሽክ ትቤ እሉ። መሕሙድ ለልትበሀል ለቀም እንዴ ኬደ ሸበህ ሐክር ለሳድፈዩ ነፈር ዐለ እት ኢኮን፡ ለፈሲለት እግል ዕንክለት “በሕሪ ሐቴ” እብ ዘብጥ ወብድረ ንቅረተ ሐወጸት። አስክል እለ መደት እለ ለሳድፈ ሐክር ወእስትሽሃድ ይዐለ።

ቀሺ ብሬኑ እት ለዐልል ወህቱ ዲብ ዘብጥ ወልትገምቤ ዲብ ድፈዕ አባይ ክምሰል ፈግረ፡ አርበዕ ገናይዝ ዐሳክር አባይ እንዴ ትማደደ ጸንሐዩ። “አይወ ሰልፍ ኬር” ቤለ ከምስል መልሂቱ ደአለ።

ዘብጥ ሰኒ ወአማን ደቀበ። ክምሰል ዲብ ሕፉን መቅሎ ለአተ እንጣጤ ርሳስ ምን ወአስክ ተሓነነ። ቀሺ ዲተሮፉ እንዴ ወጀሀ ሀደፉ እግል ለሬሽን እት ምድር አብረከ። ዝናድ አስክለ እግል ልትከብለል ለተሐረ ዐስከሪ እግል ትፌትት፡ ዕን እንዴ አቀመጨት ኔሸኖተ አትራተዐት። ጭፍር እት ዝናድ እንዴ አቴት እግል ትጭቀጥ ዲብ ዋልም - ባሩደት “ቂም” ትቤ።

“ወለት ከለም አንስ” ዲብ ልብል ወልትሄረር፡ ዲበ ካልኣዩ መድፈዐጂ ለከፈየ። ምን ዎሮት ምነ ትቀተለው ዐሳክር አባይ ከላሽን ወክሹክ እንዴ ረፍዐ፡ እግለ ክሹክ ዲብ ቅልጭሙ እንዴ ለብለበየ ገጽ ቀደም እበ ምክራይ ትሄደደ።

ሳልሳይት ፈሲለት፡ ፈሲለት ወድ-የጊን ወዐፋን፡ እብ ሰለስ ሰፍ ለትከለበ አልቃም ሰበት ትከበተየ ከሄራረ እንዴ ትከረዐ አረይ እስትሽሃድ ወሐክር ገብአት። ምናተ፡ ለሰኒ ትትሀርበብ ለዐለት ቀሺ ለዐለ እተ ፈሲለት ወድ-ሀንዳሩ ምን ሐዲስ ዲብ ዕንክለት በሕሪ ክልኤ ምን ግረ እንዴ ሀጅመት እግል ሳልሳይት ፈሲለት ሰዳይት እግል ቲዴ እለ ልእከት ረኤድዮ ገብአት እተ። እተ ዶሉ ህዬ አባይ ምን ግራሁ ዐሽለት እቱ።

ቀሺ፡ ለልሰዕ ሐሩቀቱ ባርደት እሉ ለይዐለት መድፈዐጂ ብሬን፡ እግል መሬሕ ወሚካኤል (አብዶመን) እንዴ ዐረ አስክ አባይ ገጹ ትወርወረ። ምድር ቆሉዕ ወደ ወእግል ልጽበሕ ቀርበ፡ ቀሺ እት ቀደሙ ዎሮት ባልዕ ሳቲ ዐስከሪ አባይ ዲክማም ገብአ እቱ። ለዐስከሪ “ማኔህ” (ምን እንተ) ለልብልፈርሀት ለተሓበረት

እቱ ሰኣል ትሰአለ እብ ሸፋግ ወዲብ ቀሺ ትለውለ።

አባይ እበ ኢታከዩ ምን ግረ ዘብጥ ክምሰል ሳደፈዩ አምብለ ፈርግ ወሌለ ርሳስ ክምሰል ዔደር ዲብ ልክዔ እግለ ዐሽለው እቱ ሙናድሊን ዐዳወነ። እት ቀበት እሊ ወቀት እሊ ቀበትለ ሸዋንን ለዐለ ርሳስ ክል ሙናድል ልግበእ ወዐስከር አባይ ዲብ ቀበትለ ጽልመትለ መጋዌሕ ዲብ ክቡድ ወትሩድ ሐርብ ሰበት ትቀረነው ግድለ ቀሺ ወለዐስከሪ እግል ክልኢቶም እንዴ ተርፈ ክምሰል አብዕረት ቀይም ሕድ ሌጠ ሀድሀደው። ለግድለ ህዬ ፍንጌለ ክልኦት መትብእሰት አተላለ።

ቀሺ እብ ማይ ጬወት ለትፈትፈተ ቅጨ ወድ ዐከር ዲብ በሌዕ፡እብ ስሙድ ወኤማንዲብለ ምድር ለተአነድድ ካቤት ወእኪት መንበሮ እት ኤማኑ ወእተ እብ ድብር ለልትዐለብ ሰጥያቱ ሌጠ ለደምን ሙናድልቱ። ለዐስከሪ ላተ እንዴ ትከሸነ ዲብ እስቃጥለ ለተዐሸገ ጅንስጅንሱ ነበረ ዲብ በልዕ ገሮቡ እብ ርሽድ ጨከክ ለወዴ ዐስከሪቱ።

ግድለ ክምሰል ገብአ፡ ለዐስከሪ እግል ቀሺ ክመ ሽልቱታይ ምነ ምድር ለፍ እንዴ አበለዩ ዲብለ ጀላቡ ናድል ለህለ ምድር ሸወጠ እቡ። “እንተ ርደእ” ዲብ ልብል ለዐስከሪ እግል ልስኬ ፍርክ ዶል አምደደ አዜመ ቀሺ እብ ጃኬቱ እንዴ ሰሐበዩ ክምሰል ኢለሀርብ ወደዩ።

ካልኣይ ግድለ ክምሰል አምበተው፡ ቀሺ እንዴ በድረዩ ዲብለ ርሹድ መጃቅመ ዐስከሪ ሐቴ ቡንየት እግል ልስነዱ ወሐቴ ጭብዕት ናይ ቀሺ ዲብ አፍለ ዐስከሪ እግል ትእቴ ወእግል ልምጨረ ሐቴ ገብአ። ቀሺ “እዴዬ እዴዬ” ዲብል አመት እዴሁ እግል ሊዴ ክምሰል ቤለ ለዐስከሪ እንዴ ትሆገለዩ አዜመ ዲበ ምድር ለክፈዩ። እንዴ አውተደ እግል ልትጋደል ለኢቀድረ ዐስከሪ እት ርዕብ እንዴ ትካረ ህዬ ምን ሐዲስ እግል ልህረብ ክምሰል ቤለ አዜመ ቀሺ እብ እገሩ እንዴ ጸብጠዩ ግያስ ከልአዩ።

ቀሺ ክምሰል ኢለአዝም ምኑ ክም አግረሰ፡ “ኤረ ጓዶች እባካችሁ ገላጉልኝ…. እንደምንም ብላችሁ….” (ሐሰብኩም መልህያም አፎ ኢትረዱኡኒ) ለትልብ ሴምዓይ ለአለበ ህግየ ተሃገ። ምን ሐዲስ ዲብ ምድር እንዴ ለከፈዩ ህዬ ሀርበ። እሊ ናይ ደንጎበወዲቅ ቀሺ እት ረአስ ከላሽን ሰበት ዐለት፡ መጺጸቱ እንዴ ከሀለ እግለ ከላሽን ለፍ እንዴ አበለ እግለ ዐስከሪ እብ ቅርድ እዝኑ ርሳሰት አትመ እቱ። ለዐስከሪ ህዬ ድብ እንዴ ቤለ እተ ምድር ትገፍተአ።

ቀሺ፡ “ወድ ሓግለት ትልሂት እቼ ዐለት ኢኮን” እንዴ ቤለ አስክለ ሐርብ እት ለአሳድር፡ አባይ ምን ቀደም ወምን ግረ ርሳስ ክምሰል ሀጽፍ ክም ሸዋነነንዩ፡ እግል ልህረብ ህዬ ዲብለ ፈሲለትትከዐ።ዎሮት ምነ ለሀርቦ ለዐለው ዐሳክር

ለጠለቀዩ መጅሙዕ ቀሺ ድማናይ እግሩ እንዴ ትዘበጠ ዲበ ምድር ጀገሕ ቤለ። ለዐስከሪ ምን ክትረትለ ፈርሀት እግለ ዋድቅ ለዐለ ቀሺ አዜመ አፍ ልቡ ደግመዩ። ቀሺ ዲብ ምድር እንዴ ወድቀ ዲብ ረግጽ ላመ ዐስከሪ ብዕዳም ሙናድሊን ለለክፈወ እቱ ርሳስ እንዴ አድመዐቱ ቅብላቱ ትከብለለ። ለዐስከሪ ወቀሺ ህዬ ክልኢቶም ቅባል ሕድ ትማደደው።

ደብር ተከል

ደብር ተከል

ሐርብ እዴ እብ እዴ ትበደለ። ለእግል ቀሺ ለሐክረ ዐስከሪ ህዬ እተ አካኑ ተርፈ፡ጅማዐትናመ እንዴ ትነሰረው እግል በሕሪ ክልኤ ሐንቴ መራቀበቶም ኣተወ ከተዐወተው እተ።